درو خوشه‌های امید از دامنه کوهستان گیلان
درو خوشه‌های امید از دامنه کوهستان گیلان
با آغاز تابستان، بار دیگر صدای داس در کوهستان‌های گیلان پیچیده است؛ جایی که کشاورزان، ماه‌ها پیش بذر گندم و جو را در دل خاک سپردند و حالا با نگاهی به آسمان و دستانی پینه‌بسته، محصولی را برداشت می‌کنند که تمام امیدشان به باران بوده است.

به گزارش تیتر گیلان ، صالح محمدی رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان با اشاره به آغاز برداشت محصولات دیم در استان اظهار کرد که در سال زراعی جاری حدود ۱۰ هزار هکتار گندم و پنج هزار هکتار جو به‌صورت دیم در گیلان کشت شده و برداشت این محصولات از اواخر خردادماه در شهرستان‌های رودبار و املش آغاز شده و پیش‌بینی می‌شود در مجموع ۱۲ هزار و ۱۰۰ تن گندم و ۶ هزار تن جو از دیم‌زارهای استان برداشت شود.

رودبار در صدر تولید؛ آستارا تا سیاهکل در خط کشت

شهرستان رودبار، به‌دلیل اقلیم خاص و زمین‌های مناسب، بزرگ‌ترین تولیدکننده گندم و جو دیم در گیلان محسوب می‌شود. همچنین در سایر شهرستان‌های کوهستانی استان نظیر آستارا، املش، تالش، رضوانشهر، رودسر و سیاهکل نیز این شیوه سنتی کشت رایج است. شیب زمین، محدودیت منابع آب و تجربه تاریخی کشاورزان باعث شده کشت دیم در این مناطق ادامه یابد، هرچند بهره‌وری آن در گرو بارندگی به‌موقع و حمایت‌های ساختاری است.

روایت کشاورزان؛ باران اگر باشد، نان هم هست

در دل مزارع رودبار، علی‌اکبر احمدی، کشاورز ۵۸ ساله، با رضایت از امسال می‌گوید: «بارندگی‌های پاییز خوب بود، زمین جان گرفت. بهار کم‌بارش بود ولی باز هم محصول بدی نداریم.» اما در روستای هلودشت املش، زهرا پورحسن از مشکلات گلایه دارد: «ماشین برداشت نداریم، بذر اصلاح‌شده دیر می‌رسه، کود نیست، انگار ما تو نقشه نیستیم.»این سخنان تنها بخشی از واقعیت جاری در دیم‌زارهای گیلان است؛ واقعیتی که بین امید به آسمان و بی‌توجهی زمین‌داران در نوسان است.

چالش‌های ساختاری؛ دیم‌زارهای مظلوم توسعه

کشت دیم علی‌رغم کم‌هزینه بودن از نظر آبیاری، با مشکلاتی اساسی مواجه است. وابستگی مطلق به بارش‌های فصلی، نبود زیرساخت‌های برداشت مانند جاده دسترسی، سیلو و خشک‌کن، کمبود ماشین‌آلات و نارسایی در توزیع به‌موقع نهاده‌ها، از جمله معضلات رایج است. همچنین به دلیل نبود صنایع تبدیلی در نزدیکی مزارع کوهستانی، کشاورزان مجبور به فروش سریع و ارزان محصول خود به دلالان هستند.

وعده‌ها و سیاست‌های حمایتی؛ آیا به اجرا می‌رسند؟

رئیس جهاد کشاورزی گیلان، با اشاره به اهمیت کشت دیم در پایداری کشاورزی مناطق کوهستانی، اعلام کرد که این سازمان در حال برنامه‌ریزی برای حمایت از این بخش است. توزیع بذرهای مقاوم، ترویج کشاورزی حفاظتی، توسعه بیمه محصولات و اعمال سیاست‌های قیمتی حمایتی از جمله محورهای مورد توجه است. با این حال، کشاورزان خواستار اقدام عملی و ملموس هستند، نه صرفاً وعده‌های تکراری.

دیم‌زارهای گیلان؛ آینده‌ای ناپایدار یا ظرفیتی نهفته؟

اگرچه سطح زیر کشت دیم در مقایسه با اراضی آبی استان قابل‌توجه نیست، اما نقش آن در حفظ جمعیت روستایی، جلوگیری از مهاجرت، تثبیت خاک، احیای اقتصاد محلی و تاب‌آوری کشاورزی در برابر بحران آب، انکارناپذیر است. دیم‌زارها، ظرفیت بالقوه‌ای هستند که با کم‌ترین مداخله و سرمایه‌گذاری، می‌توانند بخش بزرگی از امنیت غذایی محلی را تضمین کنند.گیلان می‌تواند با بهره‌گیری هوشمندانه از اقلیم متنوع خود، الگویی موفق از تلفیق کشاورزی سنتی و پایداری زیست‌محیطی ارائه دهد؛ مشروط بر آن‌که هم طبیعت یاری کند و هم سیاست‌گذاران.